Śrīmad-Bhāgavatam
Canto 4 - The Creation of the Fourth Order

<< 28 - Purañjana Becomes a Woman in the Next Life >>

    Index        Transliteration        Devanagari        Description    
4.28.1नारद उवाच सैनिका भयनाम्नो ये बर्हिष्मन् दिष्टकारिण: । प्रज्वारकालकन्याभ्यां विचेरुरवनीमिमाम् ॥ १ ॥
4.28.2त एकदा तु रभसा पुरञ्जनपुरीं नृप । रुरुधुर्भौमभोगाढ्यां जरत्पन्नगपालिताम् ॥ २ ॥
4.28.3कालकन्यापि बुभुजे पुरञ्जनपुरं बलात् । ययाभिभूत: पुरुष: सद्यो नि:सारतामियात् ॥ ३ ॥
4.28.4तयोपभुज्यमानां वै यवना: सर्वतोदिशम् । द्वार्भि: प्रविश्य सुभृशं प्रार्दयन् सकलां पुरीम् ॥ ४ ॥
4.28.5तस्यां प्रपीड्यमानायामभिमानी पुरञ्जन: । अवापोरुविधांस्तापान् कुटुम्बी ममताकुल: ॥ ५ ॥
4.28.6कन्योपगूढो नष्टश्री: कृपणो विषयात्मक: । नष्टप्रज्ञो हृतैश्वर्यो गन्धर्वयवनैर्बलात् ॥ ६ ॥
4.28.7विशीर्णां स्वपुरीं वीक्ष्य प्रतिकूलाननाद‍ृतान् । पुत्रान् पौत्रानुगामात्याञ्जायां च गतसौहृदाम् ॥ ७ ॥
4.28.8आत्मानं कन्यया ग्रस्तं पञ्चालानरिदूषितान् । दुरन्तचिन्तामापन्नो न लेभे तत्प्रतिक्रियाम् ॥ ८ ॥
4.28.9कामानभिलषन्दीनो यातयामांश्च कन्यया । विगतात्मगतिस्‍नेह: पुत्रदारांश्च लालयन् ॥ ९ ॥
4.28.10गन्धर्वयवनाक्रान्तां कालकन्योपमर्दिताम् । हातुं प्रचक्रमे राजा तां पुरीमनिकामत: ॥ १० ॥
4.28.11भयनाम्नोऽग्रजो भ्राता प्रज्वार: प्रत्युपस्थित: । ददाह तां पुरीं कृत्‍स्‍नां भ्रातु: प्रियचिकीर्षया ॥ ११ ॥
4.28.12तस्यां सन्दह्यमानायां सपौर: सपरिच्छद: । कौटुम्बिक: कुटुम्बिन्या उपातप्यत सान्वय: ॥ १२ ॥
4.28.13यवनोपरुद्धायतनो ग्रस्तायां कालकन्यया । पुर्यां प्रज्वारसंसृष्ट: पुरपालोऽन्वतप्यत ॥ १३ ॥
4.28.14न शेके सोऽवितुं तत्र पुरुकृच्छ्रोरुवेपथु: । गन्तुमैच्छत्ततो वृक्षकोटरादिव सानलात् ॥ १४ ॥
4.28.15शिथिलावयवो यर्हि गन्धर्वैर्हृतपौरुष: । यवनैररिभी राजन्नुपरुद्धो रुरोद ह ॥ १५ ॥
4.28.16दुहितृ: पुत्रपौत्रांश्च जामिजामातृपार्षदान् । स्वत्वावशिष्टं यत्किञ्चिद् गृहकोशपरिच्छदम् ॥ १६ ॥
4.28.17अहं ममेति स्वीकृत्य गृहेषु कुमतिर्गृही । दध्यौ प्रमदया दीनो विप्रयोग उपस्थिते ॥ १७ ॥
4.28.18लोकान्तरं गतवति मय्यनाथा कुटुम्बिनी । वर्तिष्यते कथं त्वेषा बालकाननुशोचती ॥ १८ ॥
4.28.19न मय्यनाशिते भुङ्क्ते नास्‍नाते स्‍नाति मत्परा । मयि रुष्टे सुसन्त्रस्ता भर्त्सिते यतवाग्भयात् ॥ १९ ॥
4.28.20प्रबोधयति माविज्ञं व्युषिते शोककर्शिता । वर्त्मैतद् गृहमेधीयं वीरसूरपि नेष्यति ॥ २० ॥
4.28.21कथं नु दारका दीना दारकीर्वापरायणा: । वर्तिष्यन्ते मयि गते भिन्ननाव इवोदधौ ॥ २१ ॥
4.28.22एवं कृपणया बुद्ध्या शोचन्तमतदर्हणम् । ग्रहीतुं कृतधीरेनं भयनामाभ्यपद्यत ॥ २२ ॥
4.28.23पशुवद्यवनैरेष नीयमान: स्वकं क्षयम् । अन्वद्रवन्ननुपथा: शोचन्तो भृशमातुरा: ॥ २३ ॥
4.28.24पुरीं विहायोपगत उपरुद्धो भुजङ्गम: । यदा तमेवानु पुरी विशीर्णा प्रकृतिं गता ॥ २४ ॥
4.28.25विकृष्यमाण: प्रसभं यवनेन बलीयसा । नाविन्दत्तमसाविष्ट: सखायं सुहृदं पुर: ॥ २५ ॥
4.28.26तं यज्ञपशवोऽनेन संज्ञप्ता येऽदयालुना । कुठारैश्चिच्छिदु: क्रुद्धा: स्मरन्तोऽमीवमस्य तत् ॥ २६ ॥
4.28.27अनन्तपारे तमसि मग्नो नष्टस्मृति: समा: । शाश्वतीरनुभूयार्तिं प्रमदासङ्गदूषित: ॥ २७ ॥
4.28.28तामेव मनसा गृह्णन् बभूव प्रमदोत्तमा । अनन्तरं विदर्भस्य राजसिंहस्य वेश्मनि ॥ २८ ॥
4.28.29उपयेमे वीर्यपणां वैदर्भीं मलयध्वज: । युधि निर्जित्य राजन्यान् पाण्ड्य: परपुरञ्जय: ॥ २९ ॥
4.28.30तस्यां स जनयां चक्र आत्मजामसितेक्षणाम् । यवीयस: सप्त सुतान् सप्त द्रविडभूभृत: ॥ ३० ॥
4.28.31एकैकस्याभवत्तेषां राजन्नर्बुदमर्बुदम् । भोक्ष्यते यद्वंशधरैर्मही मन्वन्तरं परम् ॥ ३१ ॥
4.28.32अगस्त्य: प्राग्दुहितरमुपयेमे धृतव्रताम् । यस्यां द‍ृढच्युतो जात इध्मवाहात्मजो मुनि: ॥ ३२ ॥
4.28.33विभज्य तनयेभ्य: क्ष्मां राजर्षिर्मलयध्वज: । आरिराधयिषु: कृष्णं स जगाम कुलाचलम् ॥ ३३ ॥
4.28.34हित्वा गृहान् सुतान् भोगान् वैदर्भी मदिरेक्षणा । अन्वधावत पाण्ड्येशं ज्योत्‍स्‍नेव रजनीकरम् ॥ ३४ ॥
4.28.35-36तत्र चन्द्रवसा नाम ताम्रपर्णी वटोदका । तत्पुण्यसलिलैर्नित्यमुभयत्रात्मनो मृजन् ॥ ३५ ॥ कन्दाष्टिभिर्मूलफलै: पुष्पपर्णैस्तृणोदकै: । वर्तमान: शनैर्गात्रकर्शनं तप आस्थित: ॥ ३६ ॥
4.28.37शीतोष्णवातवर्षाणि क्षुत्पिपासे प्रियाप्रिये । सुखदु:खे इति द्वन्द्वान्यजयत्समदर्शन: ॥ ३७ ॥
4.28.38तपसा विद्यया पक्‍वकषायो नियमैर्यमै: । युयुजे ब्रह्मण्यात्मानं विजिताक्षानिलाशय: ॥ ३८ ॥
4.28.39आस्ते स्थाणुरिवैकत्र दिव्यं वर्षशतं स्थिर: । वासुदेवे भगवति नान्यद्वेदोद्वहन् रतिम् ॥ ३९ ॥
4.28.40स व्यापकतयात्मानं व्यतिरिक्ततयात्मनि । विद्वान् स्वप्न इवामर्शसाक्षिणं विरराम ह ॥ ४० ॥
4.28.41साक्षाद्भगवतोक्तेन गुरुणा हरिणा नृप । विशुद्धज्ञानदीपेन स्फुरता विश्वतोमुखम् ॥ ४१ ॥
4.28.42परे ब्रह्मणि चात्मानं परं ब्रह्म तथात्मनि । वीक्षमाणो विहायेक्षामस्मादुपरराम ह ॥ ४२ ॥
4.28.43पतिं परमधर्मज्ञं वैदर्भी मलयध्वजम् । प्रेम्णा पर्यचरद्धित्वा भोगान् सा पतिदेवता ॥ ४३ ॥
4.28.44चीरवासा व्रतक्षामा वेणीभूतशिरोरुहा । बभावुप पतिं शान्ता शिखा शान्तमिवानलम् ॥ ४४ ॥
4.28.45अजानती प्रियतमं यदोपरतमङ्गना । सुस्थिरासनमासाद्य यथापूर्वमुपाचरत् ॥ ४५ ॥
4.28.46यदा नोपलभेताङ्‌घ्रावूष्माणं पत्युरर्चती । आसीत्संविग्नहृदया यूथभ्रष्टा मृगी यथा ॥ ४६ ॥
4.28.47आत्मानं शोचती दीनमबन्धुं विक्लवाश्रुभि: । स्तनावासिच्य विपिने सुस्वरं प्ररुरोद सा ॥ ४७ ॥
4.28.48उत्तिष्ठोत्तिष्ठ राजर्षे इमामुदधिमेखलाम् । दस्युभ्य: क्षत्रबन्धुभ्यो बिभ्यतीं पातुमर्हसि ॥ ४८ ॥
4.28.49एवं विलपन्ती बाला विपिनेऽनुगता पतिम् । पतिता पादयोर्भर्तू रुदत्यश्रूण्यवर्तयत् ॥ ४९ ॥
4.28.50चितिं दारुमयीं चित्वा तस्यां पत्यु: कलेवरम् । आदीप्य चानुमरणे विलपन्ती मनो दधे ॥ ५० ॥
4.28.51तत्र पूर्वतर: कश्चित्सखा ब्राह्मण आत्मवान् । सान्‍त्वयन् वल्गुना साम्ना तामाह रुदतीं प्रभो ॥ ५१ ॥
4.28.52ब्राह्मण उवाच का त्वं कस्यासि को वायं शयानो यस्य शोचसि । जानासि किं सखायं मां येनाग्रे विचचर्थ ह ॥ ५२ ॥
4.28.53अपि स्मरसि चात्मानमविज्ञातसखं सखे । हित्वा मां पदमन्विच्छन् भौमभोगरतो गत: ॥ ५३ ॥
4.28.54हंसावहं च त्वं चार्य सखायौ मानसायनौ । अभूतामन्तरा वौक: सहस्रपरिवत्सरान् ॥ ५४ ॥
4.28.55स त्वं विहाय मां बन्धो गतो ग्राम्यमतिर्महीम् । विचरन् पदमद्राक्षी: कयाचिन्निर्मितं स्त्रिया ॥ ५५ ॥
4.28.56पञ्चारामं नवद्वारमेकपालं त्रिकोष्ठकम् । षट्कुलं पञ्चविपणं पञ्चप्रकृति स्त्रीधवम् ॥ ५६ ॥
4.28.57पञ्चेन्द्रियार्था आरामा द्वार: प्राणा नव प्रभो । तेजोऽबन्नानि कोष्ठानि कुलमिन्द्रियसङ्ग्रह: ॥ ५७ ॥
4.28.58विपणस्तु क्रियाशक्तिर्भूतप्रकृतिरव्यया । शक्त्यधीश: पुमांस्त्वत्र प्रविष्टो नावबुध्यते ॥ ५८ ॥
4.28.59तस्मिंस्त्वं रामया स्पृष्टो रममाणोऽश्रुतस्मृति: । तत्सङ्गादीद‍ृशीं प्राप्तो दशां पापीयसीं प्रभो ॥ ५९ ॥
4.28.60न त्वं विदर्भदुहिता नायं वीर: सुहृत्तव । न पतिस्त्वं पुरञ्जन्या रुद्धो नवमुखे यया ॥ ६० ॥
4.28.61माया ह्येषा मया सृष्टा यत्पुमांसं स्त्रियं सतीम् । मन्यसे नोभयं यद्वै हंसौ पश्यावयोर्गतिम् ॥ ६१ ॥
4.28.62अहं भवान्न चान्यस्त्वं त्वमेवाहं विचक्ष्व भो: । न नौ पश्यन्ति कवयश्छिद्रं जातु मनागपि ॥ ६२ ॥
4.28.63यथा पुरुष आत्मानमेकमादर्शचक्षुषो: । द्विधाभूतमवेक्षेत तथैवान्तरमावयो: ॥ ६३ ॥
4.28.64एवं स मानसो हंसो हंसेन प्रतिबोधित: । स्वस्थस्तद्वय‍‌भिचारेण नष्टामाप पुन: स्मृतिम् ॥ ६४ ॥
4.28.65बर्हिष्मन्नेतदध्यात्मं पारोक्ष्येण प्रदर्शितम् । यत्परोक्षप्रियो देवो भगवान् विश्वभावन: ॥ ६५ ॥
Donate to Bhaktivedanta Library