|
| 4.22.1 | | maitreya uvāca janeṣu pragṛṇatsv evaṁ pṛthuṁ pṛthula-vikramam tatropajagmur munayaś catvāraḥ sūrya-varcasaḥ |
| 4.22.2 | | tāṁs tu siddheśvarān rājā vyomno ’vatarato ’rciṣā lokān apāpān kurvāṇān sānugo ’caṣṭa lakṣitān |
| 4.22.3 | | tad-darśanodgatān prāṇān pratyāditsur ivotthitaḥ sa-sadasyānugo vainya indriyeśo guṇān iva |
| 4.22.4 | | gauravād yantritaḥ sabhyaḥ praśrayānata-kandharaḥ vidhivat pūjayāṁ cakre gṛhītādhyarhaṇāsanān |
| 4.22.5 | | tat-pāda-śauca-salilair mārjitālaka-bandhanaḥ tatra śīlavatāṁ vṛttam ācaran mānayann iva |
| 4.22.6 | | hāṭakāsana āsīnān sva-dhiṣṇyeṣv iva pāvakān śraddhā-saṁyama-saṁyuktaḥ prītaḥ prāha bhavāgrajān |
| 4.22.7 | | pṛthur uvāca aho ācaritaṁ kiṁ me maṅgalaṁ maṅgalāyanāḥ yasya vo darśanaṁ hy āsīd durdarśānāṁ ca yogibhiḥ |
| 4.22.8 | | kiṁ tasya durlabhataram iha loke paratra ca yasya viprāḥ prasīdanti śivo viṣṇuś ca sānugaḥ |
| 4.22.9 | | naiva lakṣayate loko lokān paryaṭato ’pi yān yathā sarva-dṛśaṁ sarva ātmānaṁ ye ’sya hetavaḥ |
| 4.22.10 | | adhanā api te dhanyāḥ sādhavo gṛha-medhinaḥ yad-gṛhā hy arha-varyāmbu- tṛṇa-bhūmīśvarāvarāḥ |
| 4.22.11 | | vyālālaya-drumā vai teṣv ariktākhila-sampadaḥ yad-gṛhās tīrtha-pādīya- pādatīrtha-vivarjitāḥ |
| 4.22.12 | | svāgataṁ vo dvija-śreṣṭhā yad-vratāni mumukṣavaḥ caranti śraddhayā dhīrā bālā eva bṛhanti ca |
| 4.22.13 | | kaccin naḥ kuśalaṁ nāthā indriyārthārtha-vedinām vyasanāvāpa etasmin patitānāṁ sva-karmabhiḥ |
| 4.22.14 | | bhavatsu kuśala-praśna ātmārāmeṣu neṣyate kuśalākuśalā yatra na santi mati-vṛttayaḥ |
| 4.22.15 | | tad ahaṁ kṛta-viśrambhaḥ suhṛdo vas tapasvinām sampṛcche bhava etasmin kṣemaḥ kenāñjasā bhavet |
| 4.22.16 | | vyaktam ātmavatām ātmā bhagavān ātma-bhāvanaḥ svānām anugrahāyemāṁ siddha-rūpī caraty ajaḥ |
| 4.22.17 | | maitreya uvāca pṛthos tat sūktam ākarṇya sāraṁ suṣṭhu mitaṁ madhu smayamāna iva prītyā kumāraḥ pratyuvāca ha |
| 4.22.18 | | sanat-kumāra uvāca sādhu pṛṣṭaṁ mahārāja sarva-bhūta-hitātmanā bhavatā viduṣā cāpi sādhūnāṁ matir īdṛśī |
| 4.22.19 | | saṅgamaḥ khalu sādhūnām ubhayeṣāṁ ca sammataḥ yat-sambhāṣaṇa-sampraśnaḥ sarveṣāṁ vitanoti śam |
| 4.22.20 | | asty eva rājan bhavato madhudviṣaḥ pādāravindasya guṇānuvādane ratir durāpā vidhunoti naiṣṭhikī kāmaṁ kaṣāyaṁ malam antar-ātmanaḥ |
| 4.22.21 | | śāstreṣv iyān eva suniścito nṛṇāṁ kṣemasya sadhryag-vimṛśeṣu hetuḥ asaṅga ātma-vyatirikta ātmani dṛḍhā ratir brahmaṇi nirguṇe ca yā |
| 4.22.22 | | sā śraddhayā bhagavad-dharma-caryayā jijñāsayādhyātmika-yoga-niṣṭhayā yogeśvaropāsanayā ca nityaṁ puṇya-śravaḥ-kathayā puṇyayā ca |
| 4.22.23 | | arthendriyārāma-sagoṣṭhy-atṛṣṇayā tat-sammatānām aparigraheṇa ca vivikta-rucyā paritoṣa ātmani vinā harer guṇa-pīyūṣa-pānāt |
| 4.22.24 | | ahiṁsayā pāramahaṁsya-caryayā smṛtyā mukundācaritāgrya-sīdhunā yamair akāmair niyamaiś cāpy anindayā nirīhayā dvandva-titikṣayā ca |
| 4.22.25 | | harer muhus tatpara-karṇa-pūra- guṇābhidhānena vijṛmbhamāṇayā bhaktyā hy asaṅgaḥ sad-asaty anātmani syān nirguṇe brahmaṇi cāñjasā ratiḥ |
| 4.22.26 | | yadā ratir brahmaṇi naiṣṭhikī pumān ācāryavān jñāna-virāga-raṁhasā dahaty avīryaṁ hṛdayaṁ jīva-kośaṁ pañcātmakaṁ yonim ivotthito ’gniḥ |
| 4.22.27 | | dagdhāśayo mukta-samasta-tad-guṇo naivātmano bahir antar vicaṣṭe parātmanor yad-vyavadhānaṁ purastāt svapne yathā puruṣas tad-vināśe |
| 4.22.28 | | ātmānam indriyārthaṁ ca paraṁ yad ubhayor api saty āśaya upādhau vai pumān paśyati nānyadā |
| 4.22.29 | | nimitte sati sarvatra jalādāv api pūruṣaḥ ātmanaś ca parasyāpi bhidāṁ paśyati nānyadā |
| 4.22.30 | | indriyair viṣayākṛṣṭair ākṣiptaṁ dhyāyatāṁ manaḥ cetanāṁ harate buddheḥ stambas toyam iva hradāt |
| 4.22.31 | | bhraśyaty anusmṛtiś cittaṁ jñāna-bhraṁśaḥ smṛti-kṣaye tad-rodhaṁ kavayaḥ prāhur ātmāpahnavam ātmanaḥ |
| 4.22.32 | | nātaḥ parataro loke puṁsaḥ svārtha-vyatikramaḥ yad-adhy anyasya preyastvam ātmanaḥ sva-vyatikramāt |
| 4.22.33 | | arthendriyārthābhidhyānaṁ sarvārthāpahnavo nṛṇām bhraṁśito jñāna-vijñānād yenāviśati mukhyatām |
| 4.22.34 | | na kuryāt karhicit saṅgaṁ tamas tīvraṁ titīriṣuḥ dharmārtha-kāma-mokṣāṇāṁ yad atyanta-vighātakam |
| 4.22.35 | | tatrāpi mokṣa evārtha ātyantikatayeṣyate traivargyo ’rtho yato nityaṁ kṛtānta-bhaya-saṁyutaḥ |
| 4.22.36 | | pare ’vare ca ye bhāvā guṇa-vyatikarād anu na teṣāṁ vidyate kṣemam īśa-vidhvaṁsitāśiṣām |
| 4.22.37 | | tat tvaṁ narendra jagatām atha tasthūṣāṁ ca dehendriyāsu-dhiṣaṇātmabhir āvṛtānām yaḥ kṣetravit-tapatayā hṛdi viśvag āviḥ pratyak cakāsti bhagavāṁs tam avehi so ’smi |
| 4.22.38 | | yasminn idaṁ sad-asad-ātmatayā vibhāti māyā viveka-vidhuti sraji vāhi-buddhiḥ taṁ nitya-mukta-pariśuddha-viśuddha-tattvaṁ pratyūḍha-karma-kalila-prakṛtiṁ prapadye |
| 4.22.39 | | yat-pāda-paṅkaja-palāśa-vilāsa-bhaktyā karmāśayaṁ grathitam udgrathayanti santaḥ tadvan na rikta-matayo yatayo ’pi ruddha- sroto-gaṇās tam araṇaṁ bhaja vāsudevam |
| 4.22.40 | | kṛcchro mahān iha bhavārṇavam aplaveśāṁ ṣaḍ-varga-nakram asukhena titīrṣanti tat tvaṁ harer bhagavato bhajanīyam aṅghriṁ kṛtvoḍupaṁ vyasanam uttara dustarārṇam |
| 4.22.41 | | maitreya uvāca sa evaṁ brahma-putreṇa kumāreṇātma-medhasā darśitātma-gatiḥ samyak praśasyovāca taṁ nṛpaḥ |
| 4.22.42 | | rājovāca kṛto me ’nugrahaḥ pūrvaṁ hariṇārtānukampinā tam āpādayituṁ brahman bhagavan yūyam āgatāḥ |
| 4.22.43 | | niṣpāditaś ca kārtsnyena bhagavadbhir ghṛṇālubhiḥ sādhūcchiṣṭaṁ hi me sarvam ātmanā saha kiṁ dade |
| 4.22.44 | | prāṇā dārāḥ sutā brahman gṛhāś ca sa-paricchadāḥ rājyaṁ balaṁ mahī kośa iti sarvaṁ niveditam |
| 4.22.45 | | sainā-patyaṁ ca rājyaṁ ca daṇḍa-netṛtvam eva ca sarva lokādhipatyaṁ ca veda-śāstra-vid arhati |
| 4.22.46 | | svam eva brāhmaṇo bhuṅkte svaṁ vaste svaṁ dadāti ca tasyaivānugraheṇānnaṁ bhuñjate kṣatriyādayaḥ |
| 4.22.47 | | yair īdṛśī bhagavato gatir ātma-vāda ekāntato nigamibhiḥ pratipāditā naḥ tuṣyantv adabhra-karuṇāḥ sva-kṛtena nityaṁ ko nāma tat pratikaroti vinoda-pātram |
| 4.22.48 | | maitreya uvāca ta ātma-yoga-pataya ādi-rājena pūjitāḥ śīlaṁ tadīyaṁ śaṁsantaḥ khe ’bhavan miṣatāṁ nṛṇām |
| 4.22.49 | | vainyas tu dhuryo mahatāṁ saṁsthityādhyātma-śikṣayā āpta-kāmam ivātmānaṁ mena ātmany avasthitaḥ |
| 4.22.50 | | karmāṇi ca yathā-kālaṁ yathā-deśaṁ yathā-balam yathocitaṁ yathā-vittam akarod brahma-sāt-kṛtam |
| 4.22.51 | | phalaṁ brahmaṇi sannyasya nirviṣaṅgaḥ samāhitaḥ karmādhyakṣaṁ ca manvāna ātmānaṁ prakṛteḥ param |
| 4.22.52 | | gṛheṣu vartamāno ’pi sa sāmrājya-śriyānvitaḥ nāsajjatendriyārtheṣu niraham-matir arkavat |
| 4.22.53 | | evam adhyātma-yogena karmāṇy anusamācaran putrān utpādayām āsa pañcārciṣy ātma-sammatān |
| 4.22.54 | | vijitāśvaṁ dhūmrakeśaṁ haryakṣaṁ draviṇaṁ vṛkam sarveṣāṁ loka-pālānāṁ dadhāraikaḥ pṛthur guṇān |
| 4.22.55 | | gopīthāya jagat-sṛṣṭeḥ kāle sve sve ’cyutātmakaḥ mano-vāg-vṛttibhiḥ saumyair guṇaiḥ saṁrañjayan prajāḥ |
| 4.22.56 | | rājety adhān nāmadheyaṁ soma-rāja ivāparaḥ sūryavad visṛjan gṛhṇan pratapaṁś ca bhuvo vasu |
| 4.22.57 | | durdharṣas tejasevāgnir mahendra iva durjayaḥ titikṣayā dharitrīva dyaur ivābhīṣṭa-do nṛṇām |
| 4.22.58 | | varṣati sma yathā-kāmaṁ parjanya iva tarpayan samudra iva durbodhaḥ sattvenācala-rāḍ iva |
| 4.22.59 | | dharma-rāḍ iva śikṣāyām āścarye himavān iva kuvera iva kośāḍhyo guptārtho varuṇo yathā |
| 4.22.60 | | mātariśveva sarvātmā balena mahasaujasā aviṣahyatayā devo bhagavān bhūta-rāḍ iva |
| 4.22.61 | | kandarpa iva saundarye manasvī mṛga-rāḍ iva vātsalye manuvan nṛṇāṁ prabhutve bhagavān ajaḥ |
| 4.22.62 | | bṛhaspatir brahma-vāde ātmavattve svayaṁ hariḥ bhaktyā go-guru-vipreṣu viṣvaksenānuvartiṣu hriyā praśraya-śīlābhyām ātma-tulyaḥ parodyame |
| 4.22.63 | | kīrtyordhva-gītayā pumbhis trailokye tatra tatra ha praviṣṭaḥ karṇa-randhreṣu strīṇāṁ rāmaḥ satām iva |
|
English
Español
Pусский
Português
