Śrīmad-Bhāgavatam
Canto 2 - The Cosmic Manifestation

<< 5 - The Cause of All Causes >>

    Index        Transliteration        Devanagari        Description    
251nārada uvāca deva-deva namas te ’stu bhūta-bhāvana pūrvaja tad vijānīhi yaj jñānam ātma-tattva-nidarśanam
252yad rūpaṁ yad adhiṣṭhānaṁ yataḥ sṛṣṭam idaṁ prabho yat saṁsthaṁ yat paraṁ yac ca tat tattvaṁ vada tattvataḥ
253sarvaṁ hy etad bhavān veda bhūta-bhavya-bhavat-prabhuḥ karāmalaka-vad viśvaṁ vijñānāvasitaṁ tava
254yad-vijñāno yad-ādhāro yat-paras tvaṁ yad-ātmakaḥ ekaḥ sṛjasi bhūtāni bhūtair evātma-māyayā
255ātman bhāvayase tāni na parābhāvayan svayam ātma-śaktim avaṣṭabhya ūrṇanābhir ivāklamaḥ
256nāhaṁ veda paraṁ hy asmin nāparaṁ na samaṁ vibho nāma-rūpa-guṇair bhāvyaṁ sad-asat kiñcid anyataḥ
257sa bhavān acarad ghoraṁ yat tapaḥ susamāhitaḥ tena khedayase nas tvaṁ parā-śaṅkāṁ ca yacchasi
258etan me pṛcchataḥ sarvaṁ sarva-jña sakaleśvara vijānīhi yathaivedam ahaṁ budhye ’nuśāsitaḥ
259brahmovāca samyak kāruṇikasyedaṁ vatsa te vicikitsitam yad ahaṁ coditaḥ saumya bhagavad-vīrya-darśane
2510nānṛtaṁ tava tac cāpi yathā māṁ prabravīṣi bhoḥ avijñāya paraṁ matta etāvat tvaṁ yato hi me
2511yena sva-rociṣā viśvaṁ rocitaṁ rocayāmy aham yathārko ’gnir yathā somo yatharkṣa-graha-tārakāḥ
2512tasmai namo bhagavate vāsudevāya dhīmahi yan-māyayā durjayayā māṁ vadanti jagad-gurum
2513vilajjamānayā yasya sthātum īkṣā-pathe ’muyā vimohitā vikatthante mamāham iti durdhiyaḥ
2514dravyaṁ karma ca kālaś ca svabhāvo jīva eva ca vāsudevāt paro brahman na cānyo ’rtho ’sti tattvataḥ
2515nārāyaṇa-parā vedā devā nārāyaṇāṅgajāḥ nārāyaṇa-parā lokā nārāyaṇa-parā makhāḥ
2516nārāyaṇa-paro yogo nārāyaṇa-paraṁ tapaḥ nārāyaṇa-paraṁ jñānaṁ nārāyaṇa-parā gatiḥ
2517tasyāpi draṣṭur īśasya kūṭa-sthasyākhilātmanaḥ sṛjyaṁ sṛjāmi sṛṣṭo ’ham īkṣayaivābhicoditaḥ
2518sattvaṁ rajas tama iti nirguṇasya guṇās trayaḥ sthiti-sarga-nirodheṣu gṛhītā māyayā vibhoḥ
2519kārya-kāraṇa-kartṛtve dravya-jñāna-kriyāśrayāḥ badhnanti nityadā muktaṁ māyinaṁ puruṣaṁ guṇāḥ
2520sa eṣa bhagavāḻ liṅgais tribhir etair adhokṣajaḥ svalakṣita-gatir brahman sarveṣāṁ mama ceśvaraḥ
2521kālaṁ karma svabhāvaṁ ca māyeśo māyayā svayā ātman yadṛcchayā prāptaṁ vibubhūṣur upādade
2522kālād guṇa-vyatikaraḥ pariṇāmaḥ svabhāvataḥ karmaṇo janma mahataḥ puruṣādhiṣṭhitād abhūt
2523mahatas tu vikurvāṇād rajaḥ-sattvopabṛṁhitāt tamaḥ-pradhānas tv abhavad dravya-jñāna-kriyātmakaḥ
2524so ’haṅkāra iti prokto vikurvan samabhūt tridhā vaikārikas taijasaś ca tāmasaś ceti yad-bhidā dravya-śaktiḥ kriyā-śaktir jñāna-śaktir iti prabho
2525tāmasād api bhūtāder vikurvāṇād abhūn nabhaḥ tasya mātrā guṇaḥ śabdo liṅgaṁ yad draṣṭṛ-dṛśyayoḥ
2526-29nabhaso ’tha vikurvāṇād abhūt sparśa-guṇo ’nilaḥ parānvayāc chabdavāṁś ca prāṇa ojaḥ saho balam vāyor api vikurvāṇāt kāla-karma-svabhāvataḥ udapadyata tejo vai rūpavat sparśa-śabdavat tejasas tu vikurvāṇād āsīd ambho rasātmakam rūpavat sparśavac cāmbho ghoṣavac ca parānvayāt viśeṣas tu vikurvāṇād ambhaso gandhavān abhūt parānvayād rasa-sparśa- śabda-rūpa-guṇānvitaḥ
2530vaikārikān mano jajñe devā vaikārikā daśa dig-vātārka-praceto ’śvi- vahnīndropendra-mitra-kāḥ
2531taijasāt tu vikurvāṇād indriyāṇi daśābhavan jñāna-śaktiḥ kriyā-śaktir buddhiḥ prāṇaś ca taijasau śrotraṁ tvag-ghrāṇa-dṛg-jihvā vāg-dor-meḍhrāṅghri-pāyavaḥ
2532yadaite ’saṅgatā bhāvā bhūtendriya-mano-guṇāḥ yadāyatana-nirmāṇe na śekur brahma-vittama
2533tadā saṁhatya cānyonyaṁ bhagavac-chakti-coditāḥ sad-asattvam upādāya cobhayaṁ sasṛjur hy adaḥ
2534varṣa-pūga-sahasrānte tad aṇḍam udake śayam kāla-karma-svabhāva-stho jīvo ’jīvam ajīvayat
2535sa eva puruṣas tasmād aṇḍaṁ nirbhidya nirgataḥ sahasrorv-aṅghri-bāhv-akṣaḥ sahasrānana-śīrṣavān
2536yasyehāvayavair lokān kalpayanti manīṣiṇaḥ kaṭya-ādibhir adhaḥ sapta saptordhvaṁ jaghanādibhiḥ
2537puruṣasya mukhaṁ brahma kṣatram etasya bāhavaḥ ūrvor vaiśyo bhagavataḥ padbhyāṁ śūdro vyajāyata
2538bhūrlokaḥ kalpitaḥ padbhyāṁ bhuvarloko ’sya nābhitaḥ hṛdā svarloka urasā maharloko mahātmanaḥ
2539grīvāyāṁ janaloko ’sya tapolokaḥ stana-dvayāt mūrdhabhiḥ satyalokas tu brahmalokaḥ sanātanaḥ
2540-41tat-kaṭyāṁ cātalaṁ kḷptam ūrubhyāṁ vitalaṁ vibhoḥ jānubhyāṁ sutalaṁ śuddhaṁ jaṅghābhyāṁ tu talātalam mahātalaṁ tu gulphābhyāṁ prapadābhyāṁ rasātalam pātālaṁ pāda-talata iti lokamayaḥ pumān
2542bhūrlokaḥ kalpitaḥ padbhyāṁ bhuvarloko ’sya nābhitaḥ svarlokaḥ kalpito mūrdhnā iti vā loka-kalpanā
Donate to Bhaktivedanta Library