Śrīmad-Bhāgavatam
Canto 11 - General History

<< 3 - Liberation from the Illusory Energy >>

    Index        Transliteration        Devanagari        Description    
11.3.1śrī-rājovāca parasya viṣṇor īśasya māyinām api mohinīm māyāṁ veditum icchāmo bhagavanto bruvantu naḥ
11.3.2nānutṛpye juṣan yuṣmad- vaco hari-kathāmṛtam saṁsāra-tāpa-nistapto martyas tat-tāpa-bheṣajam
11.3.3śrī-antarīkṣa uvāca ebhir bhūtāni bhūtātmā mahā-bhūtair mahā-bhuja sasarjoccāvacāny ādyaḥ sva-mātrātma-prasiddhaye
11.3.4evaṁ sṛṣṭāni bhūtāni praviṣṭaḥ pañca-dhātubhiḥ ekadhā daśadhātmānaṁ vibhajan juṣate guṇān
11.3.5guṇair guṇān sa bhuñjāna ātma-pradyotitaiḥ prabhuḥ manyamāna idaṁ sṛṣṭam ātmānam iha sajjate
11.3.6karmāṇi karmabhiḥ kurvan sa-nimittāni deha-bhṛt tat tat karma-phalaṁ gṛhṇan bhramatīha sukhetaram
11.3.7itthaṁ karma-gatīr gacchan bahv-abhadra-vahāḥ pumān ābhūta-samplavāt sarga- pralayāv aśnute ’vaśaḥ
11.3.8dhātūpaplava āsanne vyaktaṁ dravya-guṇātmakam anādi-nidhanaḥ kālo hy avyaktāyāpakarṣati
11.3.9śata-varṣā hy anāvṛṣṭir bhaviṣyaty ulbaṇā bhuvi tat-kālopacitoṣṇārko lokāṁs trīn pratapiṣyati
11.3.10pātāla-talam ārabhya saṅkarṣaṇa-mukhānalaḥ dahann ūrdhva-śikho viṣvag vardhate vāyuneritaḥ
11.3.11saṁvartako megha-gaṇo varṣati sma śataṁ samāḥ dhārābhir hasti-hastābhir līyate salile virāṭ
11.3.12tato virājam utsṛjya vairājaḥ puruṣo nṛpa avyaktaṁ viśate sūkṣmaṁ nirindhana ivānalaḥ
11.3.13vāyunā hṛta-gandhā bhūḥ salilatvāya kalpate salilaṁ tad-dhṛta-rasaṁ jyotiṣṭvāyopakalpate
11.3.14hṛta-rūpaṁ tu tamasā vāyau jyotiḥ pralīyate hṛta-sparśo ’vakāśena vāyur nabhasi līyate kālātmanā hṛta-guṇaṁ nabha ātmani līyate
11.3.15indriyāṇi mano buddhiḥ saha vaikārikair nṛpa praviśanti hy ahaṅkāraṁ sva-guṇair aham ātmani
11.3.16eṣā māyā bhagavataḥ sarga-sthity-anta-kāriṇī tri-varṇā varṇitāsmābhiḥ kiṁ bhūyaḥ śrotum icchasi
11.3.17śrī-rājovāca yathaitām aiśvarīṁ māyāṁ dustarām akṛtātmabhiḥ taranty añjaḥ sthūla-dhiyo maharṣa idam ucyatām
11.3.18śrī-prabuddha uvāca karmāṇy ārabhamāṇānāṁ duḥkha-hatyai sukhāya ca paśyet pāka-viparyāsaṁ mithunī-cāriṇāṁ nṛṇām
11.3.19nityārtidena vittena durlabhenātma-mṛtyunā gṛhāpatyāpta-paśubhiḥ kā prītiḥ sādhitaiś calaiḥ
11.3.20evaṁ lokaṁ paraṁ vidyān naśvaraṁ karma-nirmitam sa-tulyātiśaya-dhvaṁsaṁ yathā maṇḍala-vartinām
11.3.21tasmād guruṁ prapadyeta jijñāsuḥ śreya uttamam śābde pare ca niṣṇātaṁ brahmaṇy upaśamāśrayam
11.3.22tatra bhāgavatān dharmān śikṣed gurv-ātma-daivataḥ amāyayānuvṛttyā yais tuṣyed ātmātma-do hariḥ
11.3.23sarvato manaso ’saṅgam ādau saṅgaṁ ca sādhuṣu dayāṁ maitrīṁ praśrayaṁ ca bhūteṣv addhā yathocitam
11.3.24śaucaṁ tapas titikṣāṁ ca maunaṁ svādhyāyam ārjavam brahmacaryam ahiṁsāṁ ca samatvaṁ dvandva-saṁjñayoḥ
11.3.25sarvatrātmeśvarānvīkṣāṁ kaivalyam aniketatām vivikta-cīra-vasanaṁ santoṣaṁ yena kenacit
11.3.26śraddhāṁ bhāgavate śāstre ’nindām anyatra cāpi hi mano-vāk-karma-daṇḍaṁ ca satyaṁ śama-damāv api
11.3.27-28śravaṇaṁ kīrtanaṁ dhyānaṁ harer adbhuta-karmaṇaḥ janma-karma-guṇānāṁ ca tad-arthe ’khila-ceṣṭitam iṣṭaṁ dattaṁ tapo japtaṁ vṛttaṁ yac cātmanaḥ priyam dārān sutān gṛhān prāṇān yat parasmai nivedanam
11.3.29evaṁ kṛṣṇātma-nātheṣu manuṣyeṣu ca sauhṛdam paricaryāṁ cobhayatra mahatsu nṛṣu sādhuṣu
11.3.30parasparānukathanaṁ pāvanaṁ bhagavad-yaśaḥ mitho ratir mithas tuṣṭir nivṛttir mitha ātmanaḥ
11.3.31smarantaḥ smārayantaś ca mitho ’ghaugha-haraṁ harim bhaktyā sañjātayā bhaktyā bibhraty utpulakāṁ tanum
11.3.32kvacid rudanty acyuta-cintayā kvacid dhasanti nandanti vadanty alaukikāḥ nṛtyanti gāyanty anuśīlayanty ajaṁ bhavanti tūṣṇīṁ param etya nirvṛtāḥ
11.3.33iti bhāgavatān dharmān śikṣan bhaktyā tad-utthayā nārāyaṇa-paro māyām añjas tarati dustarām
11.3.34śrī-rājovāca nārāyaṇābhidhānasya brahmaṇaḥ paramātmanaḥ niṣṭhām arhatha no vaktuṁ yūyaṁ hi brahma-vittamāḥ
11.3.35śrī-pippalāyana uvāca sthity-udbhava-pralaya-hetur ahetur asya yat svapna-jāgara-suṣuptiṣu sad bahiś ca dehendriyāsu-hṛdayāni caranti yena sañjīvitāni tad avehi paraṁ narendra
11.3.36naitan mano viśati vāg uta cakṣur ātmā prāṇendriyāṇi ca yathānalam arciṣaḥ svāḥ śabdo ’pi bodhaka-niṣedhatayātma-mūlam arthoktam āha yad-ṛte na niṣedha-siddhiḥ
11.3.37sattvaṁ rajas tama iti tri-vṛd ekam ādau sūtraṁ mahān aham iti pravadanti jīvam jñāna-kriyārtha-phala-rūpatayoru-śakti brahmaiva bhāti sad asac ca tayoḥ paraṁ yat
11.3.38nātmā jajāna na mariṣyati naidhate ’sau na kṣīyate savana-vid vyabhicāriṇāṁ hi sarvatra śaśvad anapāyy upalabdhi-mātraṁ prāṇo yathendriya-balena vikalpitaṁ sat
11.3.39aṇḍeṣu peśiṣu taruṣv aviniściteṣu prāṇo hi jīvam upadhāvati tatra tatra sanne yad indriya-gaṇe ’hami ca prasupte kūṭa-stha āśayam ṛte tad-anusmṛtir naḥ
11.3.40yarhy abja-nābha-caraṇaiṣaṇayoru-bhaktyā ceto-malāni vidhamed guṇa-karma-jāni tasmin viśuddha upalabhyata ātma-tattvaṁ śākṣād yathāmala-dṛśoḥ savitṛ-prakāśaḥ
11.3.41śrī-rājovāca karma-yogaṁ vadata naḥ puruṣo yena saṁskṛtaḥ vidhūyehāśu karmāṇi naiṣkarmyaṁ vindate param
11.3.42evaṁ praśnam ṛṣīn pūrvam apṛcchaṁ pitur antike nābruvan brahmaṇaḥ putrās tatra kāraṇam ucyatām
11.3.43śrī-āvirhotra uvāca karmākarma vikarmeti veda-vādo na laukikaḥ vedasya ceśvarātmatvāt tatra muhyanti sūrayaḥ
11.3.44parokṣa-vādo vedo ’yaṁ bālānām anuśāsanam karma-mokṣāya karmāṇi vidhatte hy agadaṁ yathā
11.3.45nācared yas tu vedoktaṁ svayam ajño ’jitendriyaḥ vikarmaṇā hy adharmeṇa mṛtyor mṛtyum upaiti saḥ
11.3.46vedoktam eva kurvāṇo niḥsaṅgo ’rpitam īśvare naiṣkarmyaṁ labhate siddhiṁ rocanārthā phala-śrutiḥ
11.3.47ya āśu hṛdaya-granthiṁ nirjihīrṣuḥ parātmanaḥ vidhinopacared devaṁ tantroktena ca keśavam
11.3.48labdhvānugraha ācāryāt tena sandarśitāgamaḥ mahā-puruṣam abhyarcen mūrtyābhimatayātmanaḥ
11.3.49śuciḥ sammukham āsīnaḥ prāṇa-saṁyamanādibhiḥ piṇḍaṁ viśodhya sannyāsa- kṛta-rakṣo ’rcayed dharim
11.3.50-51arcādau hṛdaye cāpi yathā-labdhopacārakaiḥ dravya-kṣity-ātma-liṅgāni niṣpādya prokṣya cāsanam pādyādīn upakalpyātha sannidhāpya samāhitaḥ hṛd-ādibhiḥ kṛta-nyāso mūla-mantreṇa cārcayet
11.3.52-53sāṅgopāṅgāṁ sa-pārṣadāṁ tāṁ tāṁ mūrtiṁ sva-mantrataḥ pādyārghyācamanīyādyaiḥ snāna-vāso-vibhūṣaṇaiḥ gandha-mālyākṣata-sragbhir dhūpa-dīpopahārakaiḥ sāṅgam sampūjya vidhivat stavaiḥ stutvā named dharim
11.3.54ātmānam tan-mayam dhyāyan mūrtiṁ sampūjayed dhareḥ śeṣām ādhāya śirasā sva-dhāmny udvāsya sat-kṛtam
11.3.55evam agny-arka-toyādāv atithau hṛdaye ca yaḥ yajatīśvaram ātmānam acirān mucyate hi saḥ
Donate to Bhaktivedanta Library