Śrīmad-Bhāgavatam
Canto 10 - The Summum Bonum

<< 16 - Kṛṣṇa Chastises the Serpent Kāliya >>

    Index        Transliteration        Devanagari        Description    
10.16.1śrī-śuka uvāca vilokya dūṣitāṁ kṛṣṇāṁ kṛṣṇaḥ kṛṣṇāhinā vibhuḥ tasyā viśuddhim anvicchan sarpaṁ tam udavāsayat
10.16.2śrī-rājovāca katham antar-jale ’gādhe nyagṛhṇād bhagavān ahim sa vai bahu-yugāvāsaṁ yathāsīd vipra kathyatām
10.16.3brahman bhagavatas tasya bhūmnaḥ svacchanda-vartinaḥ gopālodāra-caritaṁ kas tṛpyetāmṛtaṁ juṣan
10.16.4śrī-śuka uvāca kālindyāṁ kāliyasyāsīd hradaḥ kaścid viṣāgninā śrapyamāṇa-payā yasmin patanty upari-gāḥ khagāḥ
10.16.5vipruṣmatā viṣadormi- mārutenābhimarśitāḥ mriyante tīra-gā yasya prāṇinaḥ sthira-jaṅgamāḥ
10.16.6taṁ caṇḍa-vega-viṣa-vīryam avekṣya tena duṣṭāṁ nadīṁ ca khala-saṁyamanāvatāraḥ kṛṣṇaḥ kadambam adhiruhya tato ’ti-tuṅgam āsphoṭya gāḍha-raśano nyapatad viṣode
10.16.7sarpa-hradaḥ puruṣa-sāra-nipāta-vega- saṅkṣobhitoraga-viṣocchvasitāmbu-rāśiḥ paryak pluto viṣa-kaṣāya-bibhīṣaṇormir dhāvan dhanuḥ-śatam ananta-balasya kiṁ tat
10.16.8tasya hrade viharato bhuja-daṇḍa-ghūrṇa- vār-ghoṣam aṅga vara-vāraṇa-vikramasya āśrutya tat sva-sadanābhibhavaṁ nirīkṣya cakṣuḥ-śravāḥ samasarat tad amṛṣyamāṇaḥ
10.16.9taṁ prekṣaṇīya-sukumāra-ghanāvadātaṁ śrīvatsa-pīta-vasanaṁ smita-sundarāsyam krīḍantam apratibhayaṁ kamalodarāṅghriṁ sandaśya marmasu ruṣā bhujayā cachāda
10.16.10taṁ nāga-bhoga-parivītam adṛṣṭa-ceṣṭam ālokya tat-priya-sakhāḥ paśupā bhṛśārtāḥ kṛṣṇe ’rpitātma-suhṛd-artha-kalatra-kāmā duḥkhānuśoka-bhaya-mūḍha-dhiyo nipetuḥ
10.16.11gāvo vṛṣā vatsataryaḥ krandamānāḥ su-duḥkhitāḥ kṛṣṇe nyastekṣaṇā bhītā rudantya iva tasthire
10.16.12atha vraje mahotpātās tri-vidhā hy ati-dāruṇāḥ utpetur bhuvi divy ātmany āsanna-bhaya-śaṁsinaḥ
10.16.13-15tān ālakṣya bhayodvignā gopā nanda-purogamāḥ vinā rāmeṇa gāḥ kṛṣṇaṁ jñātvā cārayituṁ gatam tair durnimittair nidhanaṁ matvā prāptam atad-vidaḥ tat-prāṇās tan-manaskās te duḥkha-śoka-bhayāturāḥ ā-bāla-vṛddha-vanitāḥ sarve ’ṅga paśu-vṛttayaḥ nirjagmur gokulād dīnāḥ kṛṣṇa-darśana-lālasāḥ
10.16.16tāṁs tathā kātarān vīkṣya bhagavān mādhavo balaḥ prahasya kiñcin novāca prabhāva-jño ’nujasya saḥ
10.16.17te ’nveṣamāṇā dayitaṁ kṛṣṇaṁ sūcitayā padaiḥ bhagaval-lakṣaṇair jagmuḥ padavyā yamunā-taṭam
10.16.18te tatra tatrābja-yavāṅkuśāśani- dhvajopapannāni padāni viś-pateḥ mārge gavām anya-padāntarāntare nirīkṣamāṇā yayur aṅga satvarāḥ
10.16.19antar hrade bhujaga-bhoga-parītam ārāt kṛṣṇaṁ nirīham upalabhya jalāśayānte gopāṁś ca mūḍha-dhiṣaṇān paritaḥ paśūṁś ca saṅkrandataḥ parama-kaśmalam āpur ārtāḥ
10.16.20gopyo ’nurakta-manaso bhagavaty anante tat-sauhṛda-smita-viloka-giraḥ smarantyaḥ graste ’hinā priyatame bhṛśa-duḥkha-taptāḥ śūnyaṁ priya-vyatihṛtaṁ dadṛśus tri-lokam
10.16.21tāḥ kṛṣṇa-mātaram apatyam anupraviṣṭāṁ tulya-vyathāḥ samanugṛhya śucaḥ sravantyaḥ tās tā vraja-priya-kathāḥ kathayantya āsan kṛṣṇānane ’rpita-dṛśo mṛtaka-pratīkāḥ
10.16.22kṛṣṇa-prāṇān nirviśato nandādīn vīkṣya taṁ hradam pratyaṣedhat sa bhagavān rāmaḥ kṛṣṇānubhāva-vit
10.16.23ittham sva-gokulam ananya-gatiṁ nirīkṣya sa-strī-kumāram ati-duḥkhitam ātma-hetoḥ ājñāya martya-padavīm anuvartamānaḥ sthitvā muhūrtam udatiṣṭhad uraṅga-bandhāt
10.16.24tat-prathyamāna-vapuṣā vyathitātma-bhogas tyaktvonnamayya kupitaḥ sva-phaṇān bhujaṅgaḥ tasthau śvasañ chvasana-randhra-viṣāmbarīṣa- stabdhekṣaṇolmuka-mukho harim īkṣamāṇaḥ
10.16.25taṁ jihvayā dvi-śikhayā parilelihānaṁ dve sṛkvaṇī hy ati-karāla-viṣāgni-dṛṣṭim krīḍann amuṁ parisasāra yathā khagendro babhrāma so ’py avasaraṁ prasamīkṣamāṇaḥ
10.16.26evaṁ paribhrama-hataujasam unnatāṁsam ānamya tat-pṛthu-śiraḥsv adhirūḍha ādyaḥ tan-mūrdha-ratna-nikara-sparśāti-tāmra- pādāmbujo ’khila-kalādi-gurur nanarta
10.16.27taṁ nartum udyatam avekṣya tadā tadīya- gandharva-siddha-muni-cāraṇa-deva-vadhvaḥ prītyā mṛdaṅga-paṇavānaka-vādya-gīta- puṣpopahāra-nutibhiḥ sahasopaseduḥ
10.16.28yad yac chiro na namate ’ṅga śataika-śīrṣṇas tat tan mamarda khara-daṇḍa-dharo ’ṅghri-pātaiḥ kṣīṇāyuṣo bhramata ulbaṇam āsyato ’sṛṅ nasto vaman parama-kaśmalam āpa nāgaḥ
10.16.29tasyākṣibhir garalam udvamataḥ śiraḥsu yad yat samunnamati niḥśvasato ruṣoccaiḥ nṛtyan padānunamayan damayāṁ babhūva puṣpaiḥ prapūjita iveha pumān purāṇaḥ
10.16.30tac-citra-tāṇḍava-virugna-phaṇā-sahasro raktaṁ mukhair uru vaman nṛpa bhagna-gātraḥ smṛtvā carācara-guruṁ puruṣaṁ purāṇaṁ nārāyaṇaṁ tam araṇaṁ manasā jagāma
10.16.31kṛṣṇasya garbha-jagato ’ti-bharāvasannaṁ pārṣṇi-prahāra-parirugna-phaṇātapatram dṛṣṭvāhim ādyam upasedur amuṣya patnya ārtāḥ ślathad-vasana-bhūṣaṇa-keśa-bandhāḥ
10.16.32tās taṁ su-vigna-manaso ’tha puraskṛtārbhāḥ kāyaṁ nidhāya bhuvi bhūta-patiṁ praṇemuḥ sādhvyaḥ kṛtāñjali-puṭāḥ śamalasya bhartur mokṣepsavaḥ śaraṇa-daṁ śaraṇaṁ prapannāḥ
10.16.33nāga-patnya ūcuḥ nyāyyo hi daṇḍaḥ kṛta-kilbiṣe ’smiṁs tavāvatāraḥ khala-nigrahāya ripoḥ sutānām api tulya-dṛṣṭir dhatse damaṁ phalam evānuśaṁsan
10.16.34anugraho ’yaṁ bhavataḥ kṛto hi no daṇḍo ’satāṁ te khalu kalmaṣāpahaḥ yad dandaśūkatvam amuṣya dehinaḥ krodho ’pi te ’nugraha eva sammataḥ
10.16.35tapaḥ sutaptaṁ kim anena pūrvaṁ nirasta-mānena ca māna-dena dharmo ’tha vā sarva-janānukampayā yato bhavāṁs tuṣyati sarva-jīvaḥ
10.16.36kasyānubhāvo ’sya na deva vidmahe tavāṅghri-reṇu-sparaśādhikāraḥ yad-vāñchayā śrīr lalanācarat tapo vihāya kāmān su-ciraṁ dhṛta-vratā
10.16.37na nāka-pṛṣṭhaṁ na ca sārva-bhaumaṁ na pārameṣṭhyaṁ na rasādhipatyam na yoga-siddhīr apunar-bhavaṁ vā vāñchanti yat-pāda-rajaḥ-prapannāḥ
10.16.38tad eṣa nāthāpa durāpam anyais tamo-janiḥ krodha-vaśo ’py ahīśaḥ saṁsāra-cakre bhramataḥ śarīriṇo yad-icchataḥ syād vibhavaḥ samakṣaḥ
10.16.39namas tubhyaṁ bhagavate puruṣāya mahātmane bhūtāvāsāya bhūtāya parāya paramātmane
10.16.40jñāna-vijñāna-nīdhaye brahmaṇe ’nanta-śaktaye aguṇāyāvikārāya namas te prākṛtāya ca
10.16.41kālāya kāla-nābhāya kālāvayava-sākṣiṇe viśvāya tad-upadraṣṭre tat-kartre viśva-hetave
10.16.42-43bhūta-mātrendriya-prāṇa- mano-buddhy-āśayātmane tri-guṇenābhimānena gūḍha-svātmānubhūtaye namo ’nantāya sūkṣmāya kūṭa-sthāya vipaścite nānā-vādānurodhāya vācya-vācaka-śaktaye
10.16.44namaḥ pramāṇa-mūlāya kavaye śāstra-yonaye pravṛttāya nivṛttāya nigamāya namo namaḥ
10.16.45namaḥ kṛṣṇāya rāmāya vasudeva-sutāya ca pradyumnāyāniruddhāya sātvatāṁ pataye namaḥ
10.16.46namo guṇa-pradīpāya guṇātma-cchādanāya ca guṇa-vṛtty-upalakṣyāya guṇa-draṣṭre sva-saṁvide
10.16.47avyākṛta-vihārāya sarva-vyākṛta-siddhaye hṛṣīkeśa namas te ’stu munaye mauna-śīline
10.16.48parāvara-gati-jñāya sarvādhyakṣāya te namaḥ aviśvāya ca viśvāya tad-draṣṭre ’sya ca hetave
10.16.49tvaṁ hy asya janma-sthiti-saṁyamān vibho guṇair anīho ’kṛta-kāla-śakti-dhṛk tat-tat-svabhāvān pratibodhayan sataḥ samīkṣayāmogha-vihāra īhase
10.16.50tasyaiva te ’mūs tanavas tri-lokyāṁ śāntā aśāntā uta mūḍha-yonayaḥ śāntāḥ priyās te hy adhunāvituṁ satāṁ sthātuś ca te dharma-parīpsayehataḥ
10.16.51aparādhaḥ sakṛd bhartrā soḍhavyaḥ sva-prajā-kṛtaḥ kṣantum arhasi śāntātman mūḍhasya tvām ajānataḥ
10.16.52anugṛhṇīṣva bhagavan prāṇāṁs tyajati pannagaḥ strīṇāṁ naḥ sādhu-śocyānāṁ patiḥ prāṇaḥ pradīyatām
10.16.53vidhehi te kiṅkarīṇām anuṣṭheyaṁ tavājñayā yac-chraddhayānutiṣṭhan vai mucyate sarvato bhayāt
10.16.54śrī-śuka uvāca itthaṁ sa nāga-patnībhir bhagavān samabhiṣṭutaḥ mūrcchitaṁ bhagna-śirasaṁ visasarjāṅghri-kuṭṭanaiḥ
10.16.55pratilabdhendriya-prāṇaḥ kāliyaḥ śanakair harim kṛcchrāt samucchvasan dīnaḥ kṛṣṇaṁ prāha kṛtāñjaliḥ
10.16.56kāliya uvāca vayaṁ khalāḥ sahotpattyā tamasā dīrgha-manyavaḥ svabhāvo dustyajo nātha lokānāṁ yad asad-grahaḥ
10.16.57tvayā sṛṣṭam idaṁ viśvaṁ dhātar guṇa-visarjanam nānā-svabhāva-vīryaujo- yoni-bījāśayākṛti
10.16.58vayaṁ ca tatra bhagavan sarpā jāty-uru-manyavaḥ kathaṁ tyajāmas tvan-māyāṁ dustyajāṁ mohitāḥ svayam
10.16.59bhavān hi kāraṇaṁ tatra sarva-jño jagad-īśvaraḥ anugrahaṁ nigrahaṁ vā manyase tad vidhehi naḥ
10.16.60śrī-śuka uvāca ity ākarṇya vacaḥ prāha bhagavān kārya-mānuṣaḥ nātra stheyaṁ tvayā sarpa samudraṁ yāhi mā ciram sva-jñāty-apatya-dārāḍhyo go-nṛbhir bhujyate nadī
10.16.61ya etat saṁsmaren martyas tubhyaṁ mad-anuśāsanam kīrtayann ubhayoḥ sandhyor na yuṣmad bhayam āpnuyāt
10.16.62yo ’smin snātvā mad-ākrīḍe devādīṁs tarpayej jalaiḥ upoṣya māṁ smarann arcet sarva-pāpaiḥ pramucyate
10.16.63dvīpaṁ ramaṇakaṁ hitvā hradam etam upāśritaḥ yad-bhayāt sa suparṇas tvāṁ nādyān mat-pāda-lāñchitam
10.16.64śrī-ṛṣir uvāca mukto bhagavatā rājan kṛṣṇenādbhuta-karmaṇā taṁ pūjayām āsa mudā nāga-patnyaś ca sādaram
10.16.65-67divyāmbara-sraṅ-maṇibhiḥ parārdhyair api bhūṣaṇaiḥ divya-gandhānulepaiś ca mahatyotpala-mālayā pūjayitvā jagan-nāthaṁ prasādya garuḍa-dhvajam tataḥ prīto ’bhyanujñātaḥ parikramyābhivandya tam sa-kalatra-suhṛt-putro dvīpam abdher jagāma ha tadaiva sāmṛta-jalā yamunā nirviṣābhavat anugrahād bhagavataḥ krīḍā-mānuṣa-rūpiṇaḥ
Donate to Bhaktivedanta Library